Hiến pháp Hoa Kỳ: Liệu có thể dùng Tu chính án thứ 25 để phế truất ông Biden?

Kể từ khi ông Joe Biden nhậm chức tổng thống Mỹ thứ 46 vào ngày 20/1/2021, đã có nhiều đồn đoán về một kế hoạch áp dụng Tu chính án thứ 25 để phế truất ông và đưa bà Kamala Harris lên thay thế. Tuy nhiên, liệu việc này có thật sự khả thi? Giáo sư luật Natelson của Mỹ đã đưa ra đánh giá thông qua những phân tích về Tu chính án thứ 25, dựa trên 25 năm kinh nghiệm làm việc với luật Hiến pháp Hoa Kỳ của ông.

Năm 1965, Quốc hội Mỹ đã đề xuất Tu chính án thứ 25 cho Hiến pháp của Hoa Kỳ, và các cơ quan lập pháp nhà nước đã hoàn thành việc phê chuẩn vào năm 1967. Do có nhiều nghi ngờ về tình trạng nhận thức và sức khỏe tinh thần của Tổng thống Dân chủ Mỹ Joe Biden, Tu chính án này đã trở thành tâm điểm chú ý khi nó có thể là một phương tiện tiềm năng để chuyển giao quyền lực của ông cho phó tổng thống đương nhiệm.

Theo Hiến pháp Mỹ, Tu chính án thứ 25 có 4 điều khoản. Khoản 1 ấn định, khi chức vụ tổng thống Mỹ bị bỏ trống, phó tổng thống sẽ trở thành tổng thống chứ không chỉ đơn thuần là “quyền tổng thống”. Khoản 2 nêu cách chọn người thay thế khi chức vụ phó tổng thống bị bỏ trống. Thủ tục này đã được sử dụng 2 lần, dẫn đến việc bổ nhiệm 2 người Gerald Ford và Nelson Rockefeller trở thành phó tổng thống Mỹ vào năm 1973 và năm 1974.

Khoản 3 của Tu chính án thứ 25 mô tả cách thức để một vị tổng thống Mỹ tự tuyên bố bản thân “không thể hoàn thành các quyền hạn và nhiệm vụ của mình”, cách ông chuyển giao quyền lực cho phó tổng thống và cách thức để ông nắm giữ cương vị trở lại, khi tình huống gây cản trở đã qua đi. Tổng thống Ronald Reagan cùng với Phó Tổng thống George W. Bush đã sử dụng thủ thuật này trước khi ông Reagan thực hiện ca phẫu thuật của mình.

Liên quan nhiều nhất đến trường hợp của ông Biden là phần cuối cùng trong Tu chính án thứ 25 — Khoản 4. Nó quy định cách để tước quyền của một tổng thống đã mất năng lực mà không có sự đồng ý của ông ấy.

Không có tiền lệ trực tiếp nào giúp chúng ta hiểu rõ Khoản 4, bởi vì nó chưa bao giờ được áp dụng. Do đó, khi giải thích cách thức hoạt động của nó, tôi (tức tác giả bài viết) sẽ rút ra những nguyên tắc chung từ các lĩnh vực khác của luật pháp Mỹ, bao gồm cả luật hiến pháp Hoa Kỳ.

Các thủ tục tiếp theo
Khi Chủ tịch Hạ viện và chủ tịch lâm thời của Thượng viện nhận được lời buộc tội, tu chính án thứ 25 nói với chúng ta rằng:

“thì Phó Tổng thống sẽ ngay lập tức nắm quyền lực và trách nhiệm đó với tư cách quyền Tổng thống”.

Điều này xảy ra trước khi tổng thống có bất kỳ cơ hội nào để phản hồi, và nếu ông ấy bất tỉnh hoặc không thể giao tiếp, ông ấy sẽ không trả lời.

Mặt khác, nếu ông ấy có ý thức và có thể giao tiếp, ông ấy nên đáp lại rằng: “Tôi ổn!”. Đây là văn bản của Tu chính án:

“Sau đó, khi Tổng thống chuyển lên quyền Chủ tịch của Thượng viện và Chủ tịch Hạ viện văn bản tuyên bố về năng lực của mình, Tổng thống có thể tiếp tục thực thi quyền lực và nhiệm vụ….”

Tại thời điểm đó, nhóm Thế lực ngầm Cabal có thể buộc phải điều trần trước Quốc hội:

“với điều kiện trong vòng 4 ngày [nhóm Cabal] chuyển đến Chủ tịch lâm thời của Thượng viện và Chủ tịch Hạ viện văn bản tuyên bố về việc Tổng thống không đủ năng lực thực thi quyền lực và trách nhiệm của mình. Sau đó Quốc hội sẽ phải họp để giải quyết vấn đề…”.

Khi xét xử vụ án, Quốc hội không tham dự với tư cách là cơ quan lập pháp quốc gia. Giống như nhóm Cabal, nó cần thực hiện một “chức năng liên bang” đặc biệt. Khoản 4 đưa ra một lịch trình chặt chẽ để thực hiện chức năng này. Quốc hội phải:

“triệu tập trong vòng 48 tiếng đồng hồ, nếu không phải trong kỳ họp. Nếu Quốc hội trong vòng 21 ngày sau khi nhận được văn bản tuyên bố nói trên hoặc nếu vào thời điểm đó không phải là kỳ họp thì trong vòng 21 ngày, Quốc hội phải họp…”.

Nói cách khác, tức 3 tuần.

Tiếp theo, Tu chính án cho chúng ta biết rằng Quốc hội có thể:

“để với hai phần ba số phiếu của cả hai Viện quyết định về việc Tổng thống không thể thực thi các quyền và trách nhiệm của mình…”.

Tiền lệ hiến pháp cho chúng ta biết rằng, số phiếu cần thiết để thông qua quyết định là “hai phần ba phiếu bầu”, có nghĩa là “hai phần ba số người có mặt và bỏ phiếu, với [điều kiện là] số người tối thiểu theo quy định phải có mặt”, chứ không phải là hai phần ba của toàn bộ số thành viên tại cơ quan đó. Với Thượng viện Mỹ gồm có 100 thành viên, túc số tối thiểu được quy định là 90 phiếu bầu, thì cần có 60 người bỏ phiếu ủng hộ kết luận về tình trạng không đủ năng lực của tổng thống.

Nếu Quốc hội Mỹ nhận thấy tổng thống đương nhiệm không đủ năng lực, thì:

“Phó Tổng thống sẽ tiếp tục thực thi công việc đó với tư cách là quyền Tổng thống, trong trường hợp ngược lại, Tổng thống sẽ tiếp tục thực thi quyền lực và trách nhiệm của mình”.

Liệu có khả thi khi áp dụng Tu chính án thứ 25 chống lại ông Biden?
Thủ tục này có thể được sử dụng để chống lại ông Biden không? Nếu ông ấy bị bất tỉnh và vẫn duy trì trạng thái đó, hoặc không thể giao tiếp, câu trả lời là “có”. Nhưng miễn là ông ấy có ý thức và có thể giao tiếp, tôi nghĩ câu trả lời thiết thực là “không”.

Có hai vấn đề khi sử dụng Tu chính án thứ 25 chống lại một tổng thống có ý thức và có khả năng giao tiếp. Đầu tiên là việc Tu chính án này hầu như có lợi cho ông ấy: nhóm Cabal bao gồm toàn những người do ông ấy đề cử, và ông ấy có thể sa thải tất cả những người này, ngoại trừ phó tổng thống. Nếu vấn đề được đưa ra Quốc hội, ông ấy sẽ thắng nếu thuyết phục được tổng số 1/3 cộng một thành viên tại một viện bất kỳ ủng hộ mình. Ông ấy cũng có khả năng chiến thắng, nếu Quốc hội Mỹ không thể đáp ứng lịch trình chặt chẽ của Tu chính án để đưa ra quyết định.

Khoản 4 của Tu chính án thứ 25 được soạn thảo hời hợt như chính những cải cách “Xã hội vĩ đại” khác
Một vấn đề khác là các phân đoạn của Khoản 4 thật sự rất mơ hồ. Nó tạo ra sự không chắc chắn, khiến người ta chùn bước trước việc sử dụng các thủ tục của nó. Thực tế đáng buồn là, Quốc hội Mỹ với lý tưởng “Xã hội vĩ đại” vào năm 1965 đã cẩu thả trong việc soạn thảo Tu chính án này, cũng giống như khi họ tạo ra các chương trình xã hội có hại khét tiếng khác.

Sự mơ hồ là thế này: Mặc dù chúng ta biết tổng thống sẽ mất quyền hạn của mình khi lời buộc tội được gửi đi, nhưng chúng ta không biết ông ấy có thể nhanh chóng lấy lại chúng tới mức nào. Bạn có thể hiểu nội dung của đoạn này theo 3 cách:

Tổng thống sẽ tiếp tục duy trì quyền hạn của mình ngay sau khi ông nói: “Tôi ổn”, và giữ lại quyền hạn cho đến khi (và nếu) Quốc hội Mỹ ra phán quyết chống lại ông.
Ông ấy tiếp tục nắm giữ quyền hạn ngay khi ông ấy nói: “Tôi ổn”, và sau đó gần như ngay lập tức mất chúng khi nhóm Cabal trả lời: “Không, ông không ổn”.
Ông ấy sẽ không tiếp tục nắm giữ quyền hạn cho đến khi nhóm Cabal không trả lời trong 4 ngày, hoặc ông ấy chiến thắng tại cuộc điều trần của Quốc hội, hoặc Quốc hội Mỹ không đưa ra quyết định kịp thời.
Mỗi cách giải thích nêu trên đều nhận được những lập luận theo cả 2 hướng ủng hộ và phản đối.

Cách giải thích đầu tiên cho phép vị tổng thống được bầu chọn hợp lệ tiếp tục công việc, thay vì cho phép một nhóm Cabal (hầu hết) không thông qua bầu cử tước quyền hành của ông, trước khi họ chứng minh được lập luận của mình. Mặt khác, nó cho phép tổng thống hủy bỏ toàn bộ quy trình bằng cách sa thải các thành viên nội các đã ký vào bản cáo buộc trước khi họ có cơ hội phản ứng — lúc đó họ sẽ không còn là thành viên nội các nữa mà chỉ là công dân tư nhân. (Quốc hội Mỹ lẽ ra có thể giải quyết vấn đề này bằng cách chỉ định một nhóm Cabal không do tổng thống kiểm soát, nhưng họ chưa bao giờ làm như vậy.)

Ưu điểm của cách giải thích thứ hai là nó chỉ phế truất tổng thống nếu nhóm Cabal xem xét lại vấn đề một lần nữa. Điểm bất lợi là nó tước bỏ quyền lực của tổng thống, sau đó trao trả lại, rồi lại dập tắt.

Cách giải thích thứ ba được ủng hộ bởi một tuyên bố từ Tu chính án thứ 25 rằng, nếu Quốc hội Mỹ ra quyết định chống lại tổng thống đương nhiệm, “Phó Tổng thống sẽ tiếp tục thực hiện” quyền hạn với tư cách là quyền tổng thống. Nhưng điều đó dường như mâu thuẫn với tuyên bố trước đó của Tu chính án rằng, ông ấy sẽ tiếp tục quyền hạn của mình khi ông ấy nói: “Tôi ổn”. Và trong các văn bản trao quyền theo luật pháp của Mỹ, một điều khoản xuất hiện trước đó trong một văn bản thường áp chế một điều khoản không nhất quán xuất hiện sau đó.

nguồn: https://www.ntdvn.com/the-gioi/hien-phap-hoa-ky-lieu-co-the-dung-tu-chinh-an-thu-25-de-phe-truat-ong-biden-244440.html